>>حرفهای شیرین ده نمکی

همه منتظرند که من مخملباف شوم.  

کارگردان سه گانه «اخراجی‌ها» گفت: افرادی که می‌گویند ده نمکی فیلمساز نیست فیلم‌هایی بسازند که در درجه اول صدای دشمن را دربیاورد. چرا که کسی که به نظر این افراد کارگردان نیست توانسته با بهره‌گیری از بهترین‌های ایران فیلمی پرفروش بسازد و 3 بار این اتفاقات را تکرار کند.

به گزارش خبرنگار سینمایی فارس، مسعود ده‌نمکی روزنامه‌نگار و سردبیر اسبق روزنامه‌های شلمچه، جبهه و صبح دو کوهه و کارگردان برجسته کشورمان که کارگردانی آثاری چون سه گانه «اخراجی‌ها» پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران و مستندهای «فقر و فحشا»، «کدام استقلال کدام پیروزی؟» و سریال «دارا و ندار» را در کارنامه دارد، در برنامه نگاه دو در ابتدا در خصوص فعالیت خود در انصار حزب‌الله گفت : بعد از بازگشت از جبهه تعدادی از آشنایان که احساس کردند جامعه از آرمان های انقلاب و بحث توسعه بر طبق اهداف انقلاب اسلامی فاصله گرفته است این تشکل را ایجاد کردند و من هم یکی از اعضای موسس این تشکیلات بودم. ولی بعد از یکسال و نیم به علت اختلاف سلیقه از این تشکل جدا شدم و به صورت انفرادی به ادامه فعالیت پرداختم.

وی در خصوص آغاز به فعالیت‌اش در دنیای سینما تصریح کرد: در زمانی که به صورت روزنامه‌نگار فعالیت می‌کردم نسبت به افرادی که سالیان دور با آنها همراه بودم احساس تعهد داشتم. در آن زمان جامعه به علت سیاست‌های غلط در حال قربانی شدن بود. در سال ۶۵ در گردان خود جزو معدود کسانی بودم که از جبهه جان سالم به در بردم و احساس تعهد همیشه همراه من بود. بنابراین تصمیم گرفتم که برای آرمان‌های انقلاب بجنگم و با این هدف روزنامه نگاری را انتخاب کردم. بعد از ۱۰ سال فعالیت در این زمینه احساس کردم ذائقه مخاطب به سمت رسانه‌های دیداری و شنیداری سوق پیدا کرده. بنابراین تغییر راه داده و سینما را انتخاب کردم. البته همچنان در عرصه مطبوعات فعالیت داشته و ماهنامه اختصاصی جنگ را منتشر می‌کنم که جنبه سیاسی ندارد.

وی افزود: به دلیل این که همیشه برخلاف جریان آب شنا کرده و همرنگ جماعت نمی‌شوم، اکثرا حرف من را اعتراض تعبیه کرده و تهمت‌هایی هم زده می‌شود. مردم ایران با همین حرف‌ها انقلاب کرده و جنگیده‌اند و باید از همین راه آرمان‌های انقلاب زنده نگه داشته شود. وظیفه ما طرح مطالبات حداکثری مردم است. هنر واقعی هنر فریادگر و معترض است نه هنر خنثی. سرگرمی بخشی از سینما است و در شرایط کنونی وظیفه من مطالبه است.

ده‌نمکی با اشاره به حاشیه‌هایی که پس از ساختن فیلم‌هایش ایجاد می‌شود، گفت: حرف های من چون خلاف وضع موجود است جنجال ایجاد می‌کند. باید به بیاوریم که نسل اول انقلاب چگونه الگوهای مدیریتی بزرگانی چون باکری را در جامعه پیاده می کردند. امروز برای نشان دادن آرمان های انقلاب کسی اعتراض نمی‌کند ولی به محض این که الگوهای انقلاب را با عملکرد مدیران حاضر تطبیق می‌دهیم اعتراضات آغاز می‌شود و انگشت‌نما می‌شویم.

*درآمد «اخراجی‌ها» صرف دایرة‌المعارف «اسارت و آزادگان» می‌شود
ده نمکی با اشاره به هدف خود از ساخت فیلم های دفاع مقدس و مستند هایی با محور تصریح کرد : اگر قصد من از ساخت این فیلم‌ها تجارت بود وارد سینما و کار مطبوعات نمی‌شدم، چرا که در کشور ما راه‌های ساده‌تری برای کسب درآمد وجود دارد. جایی که برای هر نشریه به خاطر دفاع از حقوق مردم و مبارزه با اشرافی گری چندین شکایت نامه تنظیم می‌شود، مسلما کسب درآمد مدنظر نیست.
تاکنون سینما منبع درآمد من نبوده و نیست چون شغل من چیز دیگری است. درآمد من هزینه دایرة‌المعارف ۶۰ جلدی اسارت و آزادگان شده که ۱۵ سال است ۴۰ محقق در آن زمینه مشغول به فعالیت هستند.

وی افزود: رسانه هدف نیست ابزار است .وقتی هدف آرمانی متعالی باشد رسانه ذیل هدف قرار میگیرد و استفاده از آن زمانی مطلوب می‌شود که مشروعیت اخلاقی و دینی داشته باشد .برای من رسانه "وسیله " است "هدف " نیست. شاخصه آن هم عدالت خواهی است. چراکه باارزش تر از عدالت چیزی نیست که بهای عمر انسان را داشته باشد.

مسعود ده نمکی همچنین در پاسخ به این سوال که کدام حوزه کاری خود را موفق تر ارزیابی کرده است اظهار داشت: مخاطبی که از ۲۰ سال پیش همراه من شده در مطبوعات مختلف کار من را زیر نظر داشته. نمی‌توان گفت در کدام موفق تر بودم چرا که هرکدام کارکرد خود را داشت.من «فقر و فحشا» را مستند عدالت‌خواهانه‌ای می‌دانم که به جای پرداختن به معلول به علت می‌پرداخت. در «کدام استقلال کدام پیروزی؟» باز هم به خط فقر و رانده شدن مردم به حاشیه در دعواهای زرگری قرمز و آبی پرداخته شد. در «اخراجی‌ها» هم همین روند وجود داشت تا این که «اخراجی‌ها۳» در طرح مطالبات و نقد اجتماعی و سیاسی نشان دهنده اوج این اهداف بوده و نسبت به همه فیلم‌ها و مستندات دیگر فریادگرتر بود.

*نظر افرادی که من را کارگردان نمی‌دانند برایم مهم نیست

کارگردان سه گانه «اخراجی‌ها» در پاسخ به منتقدانی که عنوان کردند هنوز نمی‌توان ده نمکی را فیلمساز یا کارگردان نامید، خاطرنشان کرد: نظر افرادی که این مسائل را مطرح نیکنند برایم مهم نیست. مردم فیلم‌های من را می‌بینند و با آن ارتباط برقرار می کنند. این حرف‌ها را مردم نمی‌زنند. اگر اینطور بود این حجم مردم به سینما نمی‌رفتند، فقر و فحشاء ۱۰ میلیون نسخه تکثیر نمی‌شد و «اخراجی‌ها۳» پرمخاطب‌ترین فیلم ایران نمی‌شد. شاید من فیلمساز یا کارگردان خوبی نباشم، ولی این حرف نقادان را نمی‌پذیرم. همین افرادی که می‌گویند ده نمکی فیلمساز نیست فیلم‌هایی بسازند که در درجه اول صدای دشمن را دربیاورد. چرا که کسی که به نظر این افراد کارگردان نیست توانسته با بهره‌گیری از بهترین‌های ایران فیلمی پرفروش بسازد و ۳ بار این اتفاقات را تکرار کند.

وی همچنین گفت: از روزی که وارد سینما شده ام همه منتظرند که من مخملباف شوم. در هر بار با مطرح کردن یکسری از انتقادات همه در انتظار هستند تا فرد مقابل خود تغییر هویت دهد. در سینما هم همه منتظر تغییر رویه من هستند ولی من امیدوارم که به همه حرف‌هایی که می‌زنم عمل بکنم.

وی با اشاره به دغدغه‌های خود در ساخت سه گانه «اخراجی‌ها» گفت: در سال ۷۶ گروهی شروع به دادن شعارهایی کردند مبنی بر این که چون جنگ به پایان رسیده، نباید دیگر حرفی از آن به میان آورد . اساسا سیاست دوره‌های قبل عدم حمایت از سینمای دفاع مقدس بود. در واقع سینمای جنگ در دو موضوع دچار مشکل بود. عدم حمایت و ریزش مخاطب به دلیل تکرار دغدغه اصلی من و مشکل اصلی سینمای دفاع مقدس بود. من با دست خودم فضایی را فراهم کردیم که گذشته به محاکمه کشیده شود. ۹۰ در صد جنگ ما پا گذاشتن روی منیت بوده و ۱۰ درصد آن پا گذاشتن روی مین بود. در سینمای ایران به بخش زندگی در جنگ کمتر پرداخته شده است.نوع نگاه من متفاوت بود وهدف من تحول در انسان‌ها بود. «اخراجی‌ها» حتی امروز هم وجود دارند و به جای دفع‌شان باید به آنها محبت کرده و جذب‌شان کرد.

وی اظهار داشت: در واقع در «اخراجی‌ها» زبان مشترکی که گم شده بود ایجاد شد. جوانانی که گفته می‌شد از دفاع مقدس گریزان هستند در سینما حاضر شده و فیلم را دیدند. در واقع من در ساخت «اخراجی‌ها» بحث وحدت ملی را دنبال می‌کردم و در این بین «اخراجی‌ها۳» حرف مهم‌تری داشت.در واقع اخراجی‌های ۱ و ۲ بسترسازی برای زدن حرف اصلی من در «اخراجی‌ها۳» بود.

*عمق «اخراجی‌ها» از عمق آثاری که منتقدان پشت آنها سنگر می‌گیرند، بیشتر است

ده‌نمکی با اشاره به این مطلب گفت: هنر این است که بتوان حرف‌های عمیق را به زبان ساده بیان کرد. افرادی که این صحبت هارا به زبان می‌آورند، هنوز لایه‌های زیرین «اخراجی‌ها» را کشف نکرده‌اند. افراد سیاسی یا افرادی که نگاه جناحی دارند به علت غرض ورزی هدف اصلی آن را متوجه نخواهند شد. هنر «اخراجی‌ها» این است که با زبان ساده حرف‌های مهم اجتماعی را در نقد دموکراسی برای جامعه سیاسی ایران نقل می‌کند.

* با پایان «اخراجی‌ها»، «رسوایی» را آغاز می‌کنم

کارگردان «اخراجی‌ها» با بیان اینکه «اخراجی‌ها» به پایان رسیده، در خصوص برنامه‌های آتی خود بیان کرد: «اخراجی‌ها» تمام شده و پایان فیلم به گونه‌ای است که داستان به اتمام رسیده است و حتی اگر آن را ادامه ندهم، مخاطب سردرگم نیست. مگر این که حواشی «اخراجی‌ها۳» لطمه‌ای بزند که مجبور شوم «اخراجی‌ها» را ادامه دهم. در غیر این صورت برای کارهای آینده برنامه ریزی کرده و در حال پایه‌ریزی فیلمی با مضمون اجتماعی و نگاهی عرفانی با عنوان «رسوایی» هستم.
وی با اشاره به قاچاق «اخراجی‌ها۳» خاطرنشان کرد: بخشی از سیاسیون از پیام فیلم راضی نبودند. دعوت مردم به یکرنگی و کنار هم بودن و فریب سیاست بازی‌ها را نخوردن پیامی بود که به مذاق افرادی خوش نیامد. به همین دلیل ابتدا بحث تحریم مطرح شد که این برنامه با شکست مواج شد. سپس این افراد برای ثابت کردن حرف خود کیفیت نامطلوبی از این فیلم را منتشر کرده و در اینترنت با بیانیه‌ای آن را پخش کردند با این امید که استقبال مردمی را کم کند که خوشبختانه مردم هوشمندانه عمل کرده و نشان دادند که علی‌رغم همه بدخواهی‌ها همچنان در کنارمان هستند. در واقع نویسندگان مطالب مخالف من ادعای آزاد اندیشی داشته و دیگران را متهم به دگماتیسم و رفتارهای تند می‌کنند.درحالی که خودشان برای به زمین زدن فیلمی حاضر به دزدی می‌شوند و با افتخار در آغاز فیلم بیانیه صادر می‌کنند. این افراد فقط نقاب روشن فکری به چهره زده‌اند. حتی تعدادی منتسب به افرادی در سینما هستند که قصد دارند اخلاق را در جامعه توسعه دهند. ولی در برابر قاچاق فیلم سکوت کرده و لبخند رضایت می‌زنند. قاچاقچی‌های اقتصادی علی‌رغم این که همه فیلم‌ها را برای کسب درآمد کپی می‌کنند و علی‌رغم این که کارشان دزدی است ولی به نسبت افرادی که ادعای روشنفکری و آزاد اندیشی دارند دزدان با شرافت‌تری هستند!

ده‌نمکی در خصوص جلوگیری از قاچاق «اخراجی‌ها۳» گفت: از طرف شرکت پخش فیلم و همچنین خودم به شخصه در دادسرا شکایت انجام شده است و شناسایی‌هایی هم صورت گرفته است. امیدوارم برخورد مناسب با قاچاقچیان انجام شده و مردم هم در این زمینه رفتار فرهنگی را نشان دهند. در «اخراجی‌ها۱» در ۲۰ روز اول این ضربه به ما زده شد. در «اخراجی‌ها۲» در ۴۵ روز اول آن را منتشر کردند و در «اخراجی‌ها۳» در هفته اول این کار را انجام دادند و برای هیچ کارگردانی این اتفاق نیفتاده است. تا این لحظه آمار فروش فیلم به ۴ میلیارد تومان رسیده است و این مسئله بیانگر این است که علی‌رغم همه این ددمنشی‌ها و دشمنی‌ها مردم ترجیح می‌دهند فیلم را در سینما ببینند.

*فیلم‌های دیگر هم از استقبال «اخراجی‌ها» بهره بردند

وی در خصوص اکران «اخراجی‌ها۳» در نوروز تصریح کرد: پروانه نمایش این فیلم برای نوروز گرفته شد. نوروز جزء فصل های مرده سینما است.اخراجی‌ها هر دو سال یکبار نمایش داده شده و این استقبال تا قبل از اخراجی‌ها وجود نداشته. این حجم مخاطب ویژه اخراجی‌هاست و در پی آن مردم با پیدا نکردن بلیط اخراجی‌ها سایر فیلم‌ها را می‌بینند و حتی فیلم‌های دیگر از این استقبال اخراجی‌ها بهره‌مند شده‌اند. بحث اکران نوروزی «اخراجی‌ها» مطرح نیست و این فیلم در هر فصلی مخاطب خود را دارد.

وی با اشاره به درآمد میلیاردی «اخراجی‌ها» در خصوص هزینه های فیلم خاطرنشان کرد: در اخراجی های ۳ با فروش ۳ میلیارد فقط سرمایه اولیه فیلم تامین شده است. یک میلیارد هزینه این فیلم بوده و نیمی از آن هزینه تبلیغات و شرکت پخش شده است و ۴۰ درصد آن به سرمایه‌گذاران باز می‌گردد. بنابراین از این پس سود فیلم ایجاد می‌شود. با توجه به این که سینما منبع درآمد من نیست، سود حاصله هزینه چاپ دایرةالمعارف جنگ خواهد شد. همانطور که اشاره کردم شغل من در مطبوعات و نوشتن کتاب و... است.
وی در پایان در مورد وضعیت سینمای سیاسی ایران گفت: سینمای سیاسی در ایران دهه اول انقلاب فعال تر بود و در مقطعی رکود پیدا کرد ولی در حال حاضر با «به رنگ ارغوان» حاتمی کیا آغاز خوبی داشته است. امیدوارم شاهد تداوم این شروع خوب باشیم و امیدوارم که این فیلم‌ها سیاست زده نشوند.